Trdelnik

"Skalicky Trdelnik", to pierwszy słowacki regionalny produkt spożywczy, który został zarejestrowany przez Unię Europejską. Tego lata pojawił się w Polsce. Można było go spróbować w kurortach nad Bałtykiem.

Sposób przygotowania troszeczkę różnił się od tradycyjnej metody przygotowywania tego specjału, ale lubię nowości, więc miałam okazję spróbowania Trdelnika.

 

Trdelnik - to ciasto w kształcie walca pustego w środku o średnicy wewnętrznej 3-5 cm i średnicy zewnętrznej 6-10 cm. Nazwa ciasta pochodzi od miasta Skalica, znajdującego się w zachodniej części Słowacji. Wypieki "Skalickiego trdelnika" datują się od początku XIX wieku. Produkcja tego ciasta na większą skalę rozpoczęła się dopiero w połowie XX wieku.
W miejscowości Skalica w 2004 r. powstało "Stowarzyszenie Skalicky trdelnik", którego głównym celem jest zachowanie tradycyjnego sposobu produkcji.

Trdelnik

Składniki: mąka pszenna, jaja, drożdże, mleko, cukier kryształ, skórka cytrynowa, sól, gałka muszkatołowa, olej, masło, cukier puder, cukier waniliowy, posypka - orzechy włoskie, laskowe, migdały, bakalie, kakao, czekolada w proszku.
Przygotowanie: wyrośnięte ciasto drożdżowe nawija się na wałek drewniany "trdlo". Nawinięte ciasto naciera się ubitymi białkami i posypuje dowolnymi bakaliami (orzechami, migdałami albo mieszanką tych produktów). Ciasto stawia się w piecu lub piecze się na otwartym ogniu. Upieczone posypuje się cukrem pudrem, cukrem waniliowym lub czekoladą, kakaem.

Jeżyna, ożyna

Jeżyna (Rubus) - rodzaj roślin z rodziny różowatych. Jeżyny dziko rosnące, występujące w umiarkowanym klimacie półkuli północnej, porastają w lasach, zaroślach, zboczach wzgórz i żywopłotach. Jeżyny, które trafiają do sprzedaży, to owoce pochodzące z upraw.  Występują w całej Europie, północno-zachodniej Afryce, Azji oraz w Ameryce Północnej i Południowej.

Rośliny jeżyny były używane w tradycyjnej medycynie przez Greków i inne ludy europejskie. Rdzenni Amerykanie z liści, łodyg i kory przygotowywali napar na wrzody żołądka i poprawę perystaltyki jelit. Indianie używali również owoce i liście do farbowania tkanin i włosów, a łodygi wykorzystywali do robienia lin. Krzewy były używane do zabezpieczenia upraw i żywego inwentarza przed dzikimi zwierzętami. Dzikie rośliny mają ostre, grube kolce, które zapewniają pewną ochronę.

 

 

Jeżyny to rośliny wieloletnie. Jadalne owoce zawierają liczne duże nasiona, które nie zawsze są preferowane przez konsumentów. Piękne zdjęcie jeżyny (znalezione w Wikipedii) najlepiej obrazuje te liczne nasiona.

 

 

Owoce są koloru czarnego lub czarno-czerwonego, od kwaśnych do słodkich, zależnie od gatunku, wszystkie jadalne. Owoce jeżyny są czerwone, gdy są niedojrzałe, czyli popularny slogan o czarnych jagodach świetnie się tutaj sprawdza: "Czarne jeżyny są czerwone, gdy są zielone".

 

 

Jeżyny zawierają sporo witaminy C, B, A i K, oraz potas, wapń, żelazo. Duża ilość karotenu, zawarta w owocu, przyczynia się między innymi do ochrony przed drobnoustrojami. Owoce mają działanie antyoksydacyjne. Spożywanie jeżyn sprawia, że mamy więcej siły i energii, wzmacniają odporność organizmu, poprawiają przemianę materii, zawierają antocyjany i polifenole, dzięki czemu zwalczają wolne rodniki i opóźniają procesy starzenia się. Korzystnie wpływają na naszą skórę nawadniając ją, a to sprawia, że staje się ona nawilżona i elastyczna.

 

Najsmaczniejsze są jeżyny spożywane w stanie surowym. Z owoców przyrządza się soki, kompoty, galaretki, dżemy i konfitury. Na jeżynach sporządza się także wina i nalewki. Z jeżyn produkuje się cukierki. 

Zbiór jeżyn trwa od lipca do października. Najbardziej aromatyczne są owoce zerwane wczesnym rankiem. Jeżyny rosnące dziko mają sporo, ostrych kolców. Niektóre jeżyny uprawne nie mają kolców, a nowe uprawy wytrzymują nawet spore mrozy. Pojawiły się też krzyżówki malin z jeżynami. Malinojeżyna ma owoce długości do 4 cm i jest mniej kwaśna niż jeżyna.

 

 

Sałatka owocowa z jeżynami i kiwi

Składniki:

• 4 owoce kiwi
• 1/2 kg jeżyn
• starta skórka z cytryny
• cukier puder
• 2 łyżki wody

Przygotowanie:

1. Kiwi obieramy ze skórki i kroimy w cienkie plasterki.  
2. Jeżyny myjemy i osuszamy.  
3. Owoce łączymy ze sobą i polewamy syropem ugotowanym z wody i cukru pudru. 
4. Na zakończanie sałatkę posypujemy startą skórką cytrynową.

Borówka amerykańska

Borówka amerykańska inaczej zwana borówką wysoką, niebieską jagodą (Vaccinium corymbosum). To gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny wrzosowatych. Rośnie w formie krzewu i dorasta do 2,5m wysokości. Pędy są silnie rozgałęzione. Kwitnie od kwietnia do maja. Od połowy lipca do września dojrzewają owoce. Owoce borówki amerykańskiej są większe od owoców borówki czarnej, podobne w smaku, lecz pozbawione brudzącego soku.

 

Uważa się, że wiele dzikich gatunków Vaccinium było uprawianych przez rdzennych Amerykanów od tysięcy lat, na co wskazują dowody archeologiczne. Borówka amerykańska, będąca jednym z gatunków prawdopodobnie wykorzystywanych przez te ludy, została później zbadana i udomowiona w 1908 roku przez Elizabeth Coleman White i Fredericka Vernona Coville'a.

 

Gatunek Vaccinium obejmuje około 450 odmian na całym świecie. Borówka wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, w Europie wyhodowano tylko cztery jej odmiany. Borówki to rodzina roślin kwitnących. Borówki mają dzwonowaty kształt. Owoce to jagody o średnicy od 5 do 16 mm z "koroną" na końcu. Początkowo mają barwę bladozieloną, następnie purpurowo-czerwoną, a ostatecznie - ciemnogranatową lub ciemnopurpurową. 

 

Dojrzałe owoce zawierają sporo witaminy B, C i A. Jej miąższ zawiera fitoestrogeny, które łagodzą objawy menopauzy. Borówka amerykańska zawiera sporo kwasu foliowego, kwasu niezbędnego do produkcji czerwonych krwinek, oraz przeciwutleniacze, zapobiegające powstawaniu nowotworów. Borówka jest dobra na poprawę pamięci, na pracę wątroby i na poprawę narządów wzroku. 

 

Borówka amerykańska jest bardzo smacznym owocem, który możemy spożywać na surowo. Doskonale się sprawdza dodana do owsianki, naleśników, koktajlu czy smoothie. Robi się z niej nalewki, soki, konfitury. Owoce dodaje się do ciast, musów, galaretek. 

Ciastka z borówkami amerykańskimi

Składniki na ciasto:

• 20 dag mąki pszennej
• 10 dag masła
• 1 płaska łyżka cukru waniliowego
• szczypta soli 
• masło do wysmarowania foremek

Nadzienie:

• 1 budyń waniliowy bez cukru (masa netto: 40g)
• 2 łyżki cukru (ok. 30g)
• 450 ml zimnego mleka
• 40 dag borówek amerykańskich
• 1 galaretka krystaliczna o cytrynowym smaku.

Przygotowanie:

1. Galaretkę przygotowujemy zgodnie z informacją na opakowaniu. Gotową, po wystudzeniu wstawiamy do lodówki (do lekkiego stężenia). W tym czasie przygotowujemy budyń. Zawartość torebki mieszamy z 1/2 szklanki zimnego mleka oraz cukrem. Resztę mleka gotujemy, wlewamy budyń i gotujemy jeszcze chwilę. Odstawiamy do ostygnięcia.
2. Czas na przygotowanie ciasta. Zagniatamy mąkę z cukrem waniliowym, masłem pokrojonym w kostkę, szczyptą soli oraz 2 łyżkami zimnej wody. Ciasto pod przykryciem wstawiamy do lodówki na godzinę. 
3. Foremki do ciastek smarujemy lekko masłem. Ciasto dzielimy na 8 części i ciastem wyklejamy dno i boki foremki. Ciasto nakłuwamy widelcem i wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 200 stopni C. Pieczemy 15-20 minut na złoty kolor. 
4. Upieczone ciastka pozostawiamy do ostygnięcia i ostudzone wyjmujemy delikatnie z foremek odwracając foremki do góry nogami. 
5. Foremki wypełniamy budyniem. Na wierzch ciastek układamy borówki. Całość smarujemy tężejącą galaretką. Wstawiamy do lodówki. Podajemy lekko schłodzone.

 

Borówki zatopione w galaretce owocowej

Składniki:

• 2 opakowania galaretki owocowej (cytrynowej i pomarańczowej),
• 40 dag borówki amerykańskiej

Przygotowanie:

1. Przygotować galaretki w osobnych naczyniach zgodnie z opisem na opakowaniu.
2. Do formy "keksówki" wsypać połowę owoców i zalać jedną z galaretek. Wstawić do lodówki, aż do stężenia.
3. Do gotowej galaretki z owocami dołożyć pozostałe borówki i zalać drugą galaretką.
4. Wstawić do lodówki.

Borówki zatopione w galaretce owocowej można również podawać z sosem waniliowym.

Poziomka pospolita

Wikipedia

Poziomka (Fragaria L.) – rodzaj bylin z rodziny różowatych. Obejmuje 22 gatunki. Rośliny te występują na półkuli północnej i w Chile. Większość gatunków z tego rodzaju rośnie w górach Azji oraz w Ameryce Północnej. Jeden gatunek, poziomka chilijska, rośnie na wybrzeżu Chile. Trzy gatunki z tego rodzaju rosną dziko w Europie i wszystkie spotykane są w Polsce: poziomka pospolita, poziomka twardawa, poziomka wysoka. 

 

Roślina znana od najdawniejszych czasów. Wspomina o niej Hipokrates, opisując ją jako roślinę leczniczą. Owidiusz i Wirgiliusz opisują poziomki jako owoce etruskiej bogini Pomony. Według wierzeń rzymskich była to bogini sadów, ogrodów i drzew owocowych.

 

Poziomka pospolita (Fragaria vesca) - nazywana również czerwoną jagodą lub koziomką, truskawką leśną, to wieloletnia roślina zielna. Gatunek rośliny z rodziny różowatych. Poziomka jest byliną wyrastającą 15 - 30 cm. Rośnie dziko w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce występuje w widnych lasach, ich obrzeżach i zaroślach. Jest rośliną samopylną. Należy do owoców sezonowych. Owocuje od połowy czerwca do późnej jesieni. W zależności od odmiany drobne owoce są koloru od czerwonego do białoróżowego lub jasnożółtego.

Poziomka jest rośliną wymagającą, trochę kapryśną. Źle znosi niskie zimowe temperatury oraz niskie temperatury wiosenne, które w okresie kwitnienia rośliny powodują przemarzanie pręcików i słupków. Poziomka również nie lubi zimnego, deszczowego lata. Typowe siedliska występowania poziomki to wzdłuż szlaków i poboczy dróg, nasypów, skarp, ścieżek i dróg wyłożonych kamieniem i żwirem, łąk, młodych lasów, lasów rzadkich, obrzeży lasów i polan. Jej liście są ważnym źródłem pożywienia dla różnych zwierząt kopytnych, takich jak mulaki i łosie, a jej owoce są zjadane przez różne ssaki i ptaki.

Uprawiana jest też w ogrodach przydomowych, jako odmiana uszlachetniona o drobnych i słodkich owocach. Stale owocująca, lecz nie posiada tak silnego aromatu, jak posiada poziomka leśna.

Poziomki zawierają wartościowe kwasy organiczne, flawonoidy, olejki eteryczne, węglowodany oraz bardzo dużo witaminy C, a także witaminy A, B1, B2, B6, E, H, PP i sole mineralne: wapnia, fosforu, kobaltu, żelaza. W 100 g poziomek znajduje się 60 mg witaminy C, 212 mg kwasu asparaginowego i 132 mg kwasu glutaminowego.  

 

Własności lecznicze mają jednak tylko liście z poziomek dziko rosnących – nie mają ich uprawiane odmiany ogrodowe. Poziomki stosuje się przy niektórych schorzeniach układu moczowego, nerek i schorzeniach żołądkowych związanych z biegunką. Poziomki podnoszą odporność organizmu,  pomagają zwalczyć infekcję, działają przeciwbiegunkowo i  przeciwzapalnie.

Poziomka ma małe, bardzo słodkie owoce. Pięknie pachną i wspaniale smakują. Sezon na poziomki rozpoczyna się na początku lata. Najsmaczniejsze są poziomki leśne. Możemy je znaleźć na poboczach leśnych dróg i polanach.

Surowcem zielarskim są młode liście, które zawierają flawonoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminy i inne substancje. Lecznicze właściwości mają jedynie liście dziko rosnących poziomek. Z liści możemy przygotować herbatę, która doskonale gasi pragnienie. Herbatkę poziomkową polecamy osobom w każdym wieku. Wspomaga naturalną odporność i wzmacnia organizm.

Poziomki najlepsze są spożywane na surowo, są wówczas świeże, słodkie i aromatyczne. Ale z poziomek można też przygotować pyszne dania. Można je łatwo zamienić na aromatyczny dżem lub  konfiturę. Idealnie nadają się do dekoracji lub mieszania z różnymi kremami i deserami. Musli ze świeżymi poziomkami, twaróg z leśnymi poziomkami, mrożony poziomkowy jogurt czy koktajl mleczny to idealne rozpoczęcie dnia. Na deser możemy przygotować poziomkowe lody, sorbety, sałatki owocowe, muffinki, zapiekanki poziomkowe. Z poziomek otrzymamy smaczny kompot lub syrop.

Nasiona poziomek po przetworzeniu mogą mieć gorzki smak, dlatego należy je łączyć z innymi owocami, dzięki temu nastąpi równowaga smaku potraw. Aby uniknąć gorzkiego smaku przetworzonych poziomek, zaleca się dodanie poziomek do potrawy w stanie surowym.

Tort bezowy z poziomkami

 

Składniki:

• 1 szklanka poziomek
• 500 ml śmietany 30% 
• 1 szklanka cukru pudru
• 3 blaty bezowe
• 1 szklanka owoców: jeżyny, borówki, wiśnie
• świeże listki melisy

Przygotowanie:

1. Śmietanę ubijamy z cukrem pudrem do momentu, aż będzie sztywna. Wstawiamy na 15 minut do lodówki.
2. Poziomki i jeżyny oczyszczamy z szypułek. Wiśnie przekrawamy na pół i usuwamy pestki.
3. Na blat bezowy rozprowadzamy bitą śmietaną i układamy różne owoce. Układamy jeden blat na drugim powtarzając czynności: śmietana, owoce, beza.
4. Wierzch tortu smarujemy bitą śmietaną, ozdabiamy owocami i świeżą melisą. 

Brzoskwinie

Brzoskwinia (Persica) - drzewo lub krzew owocowy pochodzący z Chin, gdzie uprawiany jest od czterech tysięcy lat. W Europie brzoskwinia znana jest od czasów Cesarstwa Rzymskiego. Brzoskwinie uprawiane są w krajach śródziemnomorskich i w cieplejszych obszarach klimatu umiarkowanego. Największe uprawy są w Kalifornii. Pozostałe kraje uprawne to Francja, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Włochy, Ameryka Południowa, Afryka i Australia.

 

Owocem jest pestkowiec o skórce żółtej z czerwonym rumieńcem, pokryty puszkiem.

 

Liście drzewa brzoskwini mają kształt lancetowaty, kwiaty białe, różowe lub czerwone. Owoce z jedną dużą pestką, duże i jadalne. Miąższ barwy żółtej lub przechodzący w kolor czerwonawy, bardzo soczysty, o miłym aromacie.

Brzoskwinie zawierają sporą dawkę witamin A, B1, B2, B3, B6, C, PP, błonnik, fosfor, żelazo, magnez, potas, wapń i kwas foliowy. Są cennym źródłem beta-karotenu. Działają moczopędnie, dobrze wpływają na układ pokarmowy, wspomagają trawienie i oczyszczają organizm ze szkodliwych substancji. Zmniejszają nadciśnienie i pomagają w utrzymaniu prawidłowego cholesterolu.

Wyglądają tak apetycznie, że chciałoby się natychmiast je zjeść.

Tarta tatin z brzoskwiniami

Składniki:

• 300 g mąki
• 150 g cukru pudru
• 150 g masła
• 2 jajka
• 1 szczypta soli
• 6 łyżek cukru
• 8 brzoskwiń
• 60 g masła

Przygotowanie:

1. Miękkie masło łączymy z jajkami, cukrem pudrem i mąką. Dodajemy szczyptę soli i dokładnie mieszamy, aż ciasto będzie gładkie i elastyczne.
2. Ciasto odstawiamy do lodówki na co najmniej jedną godzinę. Po tym czasie wyjmujemy je z lodówki i rozwałkujemy na krążek.
3. Wiórki masła rozkładamy na dnie formy na tartę i posypujemy cukrem. Brzoskwinie przekrawamy na pół i rozkładamy na cukrze. Wstawiamy do rozgrzanego piekarnika i pieczemy 15-20 minut.
4. Formę z brzoskwiniami wyjmujemy z piekarnika, przykrywamy ciastem i ponownie pieczemy przez 15 minut. 
5. Wyjmujemy formę z piekarnika, przykrywamy talerzem i odwracając formę do góry dnem wyjmujemy tartę na talerz.
6. Tartę pozostawiamy na chwilę, aby karmel mógł zastygnąć. Trzeba zrobić to bardzo ostrożnie, ponieważ płynny karmel jest bardzo gorący.

Brzoskwiniowo-truskawkowa rolada biszkoptowa

Ciasto:

• 4 jajka
• 100 g cukru pudru
• 1 opakowanie cukru waniliowego
• 100 g mąki
• 25 g mąki ziemniaczanej
• 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia

Nadzienie:

• 1 puszka brzoskwiń w lekkim syropie
• ok. 250 g truskawek
• 2 opakowania galaretki truskawkowej

1. Przygotowanie nadzienia: przygotować galaretkę zgodnie z przepisem na opakowaniu zmniejszając jedynie ilość wody do 1 szklanki na 1 opakowanie galaretki. Owoce drobno pokroić i dodać do galaretki. Odstawić do lodówki do czasu, gdy żelatyna nie będzie płynna.
2. Żółtka utrzeć z cukrem pudrem i cukrem waniliowym.
3. Białka ubić na sztywną pianę. Dodać do kremu z żółtek. Wsypać mąkę, mąkę ziemniaczaną i proszek do pieczenia. Całość delikatnie wymieszać.
4. Dużą. prostokątną blachę wyłożyć pergaminem. Piekarnik rozgrzać do temperatury 200 stopni.
5. Rozsmarować na pergaminie ciasto i piec ok. 15 minut w temperaturze 200 stopni.
6. Wyjąć ciasto i zwinąć je w rulon wykorzystując do tego celu płótno i wystudzić.
7. Rozwinąć placek biszkoptowy. Posmarować przygotowanym nadzieniem dość grubo.
8. Za pomocą płótna zwinąć roladę i wstawić do lodówki na 2-3 godziny do momentu, aż galaretka wraz z owocami zrobi się twarda.
9. Przygotowaną roladę posypać cukrem pudrem.

Kiszone ogórki

Kwaszenie - kiszenie to metoda konserwowania produktów poprzez proces fermentacji wywołanej obecnością bakterii kwasu mlekowego. Najczęściej kwasi się kapustę, ogórki, jabłka, paprykę, czosnek, grzyby oraz pomidory. Kwaszenie jest procesem, który pozwala zachować wartości odżywcze kiszonych produktów przez dłuższy czas.

Ogórki kiszone

Składniki:

• 10 kg ogórków
• na 10 l wody - 50 dag soli i 50 dag przypraw (łodygi kopru, korzenie chrzanu, czosnek, ewentualnie: liście wiśni, dębu lub czarnej porzeczki)

Przygotowanie:

1. Najlepsze są ogórki średniej wielkości. Ogórki starannie umyć. Układać w naczyniach, kładąc w połowie i na powierzchni ogórków warstwę przypraw.
2. Ogórki zalać solanką sporządzoną z przegotowanej wody z dodatkiem soli, tak aby były przykryte.
3. Słoiki zakręcić i pozostawić w ciepłym pomieszczeniu na 2-3 dni. Później mocno je dokręcić i wynieść do suchego i ciemnego pomieszczenia.