Poziomka pospolita

Wikipedia

Poziomka (Fragaria L.) – rodzaj bylin z rodziny różowatych. Obejmuje 22 gatunki. Rośliny te występują na półkuli północnej i w Chile. Większość gatunków z tego rodzaju rośnie w górach Azji oraz w Ameryce Północnej. Jeden gatunek, poziomka chilijska, rośnie na wybrzeżu Chile. Trzy gatunki z tego rodzaju rosną dziko w Europie i wszystkie spotykane są w Polsce: poziomka pospolita, poziomka twardawa, poziomka wysoka. 

 

Roślina znana od najdawniejszych czasów. Wspomina o niej Hipokrates, opisując ją jako roślinę leczniczą. Owidiusz i Wirgiliusz opisują poziomki jako owoce etruskiej bogini Pomony. Według wierzeń rzymskich była to bogini sadów, ogrodów i drzew owocowych.

 

Poziomka pospolita (Fragaria vesca) - nazywana również czerwoną jagodą lub koziomką, truskawką leśną, to wieloletnia roślina zielna. Gatunek rośliny z rodziny różowatych. Poziomka jest byliną wyrastającą 15 - 30 cm. Rośnie dziko w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej. W Polsce występuje w widnych lasach, ich obrzeżach i zaroślach. Jest rośliną samopylną. Należy do owoców sezonowych. Owocuje od połowy czerwca do późnej jesieni. W zależności od odmiany drobne owoce są koloru od czerwonego do białoróżowego lub jasnożółtego.

Poziomka jest rośliną wymagającą, trochę kapryśną. Źle znosi niskie zimowe temperatury oraz niskie temperatury wiosenne, które w okresie kwitnienia rośliny powodują przemarzanie pręcików i słupków. Poziomka również nie lubi zimnego, deszczowego lata. Typowe siedliska występowania poziomki to wzdłuż szlaków i poboczy dróg, nasypów, skarp, ścieżek i dróg wyłożonych kamieniem i żwirem, łąk, młodych lasów, lasów rzadkich, obrzeży lasów i polan. Jej liście są ważnym źródłem pożywienia dla różnych zwierząt kopytnych, takich jak mulaki i łosie, a jej owoce są zjadane przez różne ssaki i ptaki.

Uprawiana jest też w ogrodach przydomowych, jako odmiana uszlachetniona o drobnych i słodkich owocach. Stale owocująca, lecz nie posiada tak silnego aromatu, jak posiada poziomka leśna.

Poziomki zawierają wartościowe kwasy organiczne, flawonoidy, olejki eteryczne, węglowodany oraz bardzo dużo witaminy C, a także witaminy A, B1, B2, B6, E, H, PP i sole mineralne: wapnia, fosforu, kobaltu, żelaza. W 100 g poziomek znajduje się 60 mg witaminy C, 212 mg kwasu asparaginowego i 132 mg kwasu glutaminowego.  

 

Własności lecznicze mają jednak tylko liście z poziomek dziko rosnących – nie mają ich uprawiane odmiany ogrodowe. Poziomki stosuje się przy niektórych schorzeniach układu moczowego, nerek i schorzeniach żołądkowych związanych z biegunką. Poziomki podnoszą odporność organizmu,  pomagają zwalczyć infekcję, działają przeciwbiegunkowo i  przeciwzapalnie.

Poziomka ma małe, bardzo słodkie owoce. Pięknie pachną i wspaniale smakują. Sezon na poziomki rozpoczyna się na początku lata. Najsmaczniejsze są poziomki leśne. Możemy je znaleźć na poboczach leśnych dróg i polanach.

Surowcem zielarskim są młode liście, które zawierają flawonoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminy i inne substancje. Lecznicze właściwości mają jedynie liście dziko rosnących poziomek. Z liści możemy przygotować herbatę, która doskonale gasi pragnienie. Herbatkę poziomkową polecamy osobom w każdym wieku. Wspomaga naturalną odporność i wzmacnia organizm.

Poziomki najlepsze są spożywane na surowo, są wówczas świeże, słodkie i aromatyczne. Ale z poziomek można też przygotować pyszne dania. Można je łatwo zamienić na aromatyczny dżem lub  konfiturę. Idealnie nadają się do dekoracji lub mieszania z różnymi kremami i deserami. Musli ze świeżymi poziomkami, twaróg z leśnymi poziomkami, mrożony poziomkowy jogurt czy koktajl mleczny to idealne rozpoczęcie dnia. Na deser możemy przygotować poziomkowe lody, sorbety, sałatki owocowe, muffinki, zapiekanki poziomkowe. Z poziomek otrzymamy smaczny kompot lub syrop.

Nasiona poziomek po przetworzeniu mogą mieć gorzki smak, dlatego należy je łączyć z innymi owocami, dzięki temu nastąpi równowaga smaku potraw. Aby uniknąć gorzkiego smaku przetworzonych poziomek, zaleca się dodanie poziomek do potrawy w stanie surowym.

Tort bezowy z poziomkami

 

Składniki:

• 1 szklanka poziomek
• 500 ml śmietany 30% 
• 1 szklanka cukru pudru
• 3 blaty bezowe
• 1 szklanka owoców: jeżyny, borówki, wiśnie
• świeże listki melisy

Przygotowanie:

1. Śmietanę ubijamy z cukrem pudrem do momentu, aż będzie sztywna. Wstawiamy na 15 minut do lodówki.
2. Poziomki i jeżyny oczyszczamy z szypułek. Wiśnie przekrawamy na pół i usuwamy pestki.
3. Na blat bezowy rozprowadzamy bitą śmietaną i układamy różne owoce. Układamy jeden blat na drugim powtarzając czynności: śmietana, owoce, beza.
4. Wierzch tortu smarujemy bitą śmietaną, ozdabiamy owocami i świeżą melisą.