Pomidor (Licopersicon esculentum) - roślina z rodziny psiankowatych, pochodząca ze Środkowej i Południowej Ameryki (głównie z Peru). Do Europy pomidory trafiły dzięki hiszpańskim konkwistadorom w XV wieku. Początkowo uprawiano je jako rośliny ozdobne, uznając że owoce rośliny są trujące.
Dopiero w XIX wieku Włosi zaczęli używać pomidory w kuchni. Nazwano je pomodoro, czyli złote jabłko. Zaczęto jeść je na surowo i przerabiać na przeciery. Wśród wielu gatunków, na świecie istnieje ich około 1000, jeden z nich
pomidor zwyczajny jest rozpowszechnioną rośliną uprawną. Według Polskiej
Klasyfikacji Wyrobów i Usług jego owoc jest warzywem.
Owocem jest soczysta duża jagoda o kształcie kulistym, owalnym, wydłużonym lub płaskim. Barwa pomidora może być zielona, biała, różowa, żółta, pomarańczowa, malinowa, czerwona oraz brązowa i czarna. Owoce mogą mieć wielkość od 20 do ponad 100 mm średnicy. Słodkość pomidora mierzy się w skali Brixa. Skalę Brixa używa się w przemyśle spożywczym do pomiarów szacunkowej ilości cukru w owocach, warzywach, sokach, winie, napojach bezalkoholowych oraz w przemyśle cukierniczym. W przypadku pomidorów skala określa procentową zawartość cukru w pomidorowym soku.
Pomidory są zasadotwórcze i niskokaloryczne. Dostarczają witamin A, C, B, K, E i PP oraz wiele składników mineralnych: sodu, potasu, wapnia, żelaza, fosforu, miedzi, cynku, manganu i kobaltu. Spośród wszystkich warzyw pomidory zawierają najwięcej likopenu, który chroni przed licznymi chorobami układu krwionośnego, nowotworami i chorobami serca. Ze względu na łatwość rozpuszczalną w tłuszczach, najlepiej przyswajalny przez człowieka jest w postaci przetworzonej np. poprzez podgrzanie z oliwą, w ketchupach, zupach, sosach i przetworach. Co ciekawe likopen nie ginie podczas obróbki termicznej, a wręcz odwrotnie wzrasta jego wartość. Pomidor zawiera duże ilości błonnika i mało kalorii, dlatego jest ważnym elementem zdrowej diety. Jest naturalnym lekiem stosowanym w walce z cukrzycą, chorobami układu krążenia i z nadwagą.
Owoce pomidorów dają nieograniczone możliwości. Spożywa się na surowo i po zabiegach termicznych. W stanie surowym idealne do sałatek, kanapek, pomidorów faszerowanych. Gotowane, smażone, pieczone są składnikiem zup, sosów i jako jeden z dodatków wielu potraw. Pomidory doskonale nadają się na soki, przeciery i koncentraty. Można je również suszyć. Ususzone wraz z ziołami i olejem przechowujemy w szczelnie zamkniętym słoiku.
W wielu krajach pomidory stanowią główny składnik dania lub jeden ze składników, bez którego potrawa nie może się obejść. W Hiszpanii jest to gazpacho, hiszpańska zupa wywodząca się z Andaluzji. We Włoszech pastasciutta, czyli makaron z sosem pomidorowym, pizza Margherita i bruschetta, czyli podpieczona kromka chleba posmarowana oliwą i potartym czosnkiem, podana z pokrojonymi w kostkę pomidorami i listkami bazylii, czy też bardzo popularne spaghetti a la bolognese. Grecka sałatka to połączenie pomidora, ogórka i sera feta. W Polsce pomidory kojarzą się przede wszystkim z zupą pomidorową, którą podaje się z ryżem bądź z makaronem.
Niektóre rodzaje pomidorów:
- Okrągłe pomidory gruntowe - najszybciej dojrzewają w pełnym słońcu w temperaturze powyżej 20 stopni C. Najsmaczniejsze są w pełni lata, kiedy mają odpowiedni czas na dużą porcję słońca. Są wówczas czerwone, lśniące, aromatyczne, słodkie i soczyste. W Polsce sezon na tę odmianę trwa krótko - dwa, trzy miesiące. Są bardzo soczyste, mają orzeźwiający smak.
- Malinowe - najsmaczniejsze letnie pomidory, duże, średnie i małe, są słodkie, mają intensywny aromat i lekko różowy kolor. Mają bardzo ścisły miąższ. Po przekrojeniu widzimy kilka segmentów-komór i niewiele pestek. Jeden może ważyć nawet kilogram!
- Bawole serca - Bycze serca - duże mięsiste pomidory, o dziwnych kształtach i o intensywnym zapachu. Należą do odmian wielkoowocowych. Mają zwarty miąższ, prawie nie mają soku i pestek.
- Gargamele - pomidory bardzo duże i bardzo smaczne. Mocno czerwone, soczyste, o mocnym aromacie, szczególnie przy szypułce, oraz intensywnym smaku. Pomidor doskonały na kanapkach, w sałatkach, sosach i przetworach.
- Czereśniowe - niewielkie czerwone, żółte lub pomarańczowe pomidorki mają aromatyczny miąższ i grubszą, dość twardą skórkę. Doskonale nadają się do kiszenia i marynowania.
- Gruszkowe - mają charakterystyczny kształt, podobny do gruszki. Są drobne, o żółtej lub czerwonej barwie. Doskonałe na przekąskę, do sałatek, kiszenia i marynowania.
- Kumato - słodkie i bardzo dekoracyjne pomidory mają czekolado-brązową lub złotozieloną barwę. Doskonałe do dekoracji, na przekąskę, do sałatek.
- Daktylowe - niewielkie, podłużne pomidorki są mięsiste, mają mało pestek. Nadają się do suszenia, do sałatek, sosów i zup.
- San Marzano - bardzo słodkie o aromatycznym miąższu, czerwone, podłużne, pochodzące z Kampanii. Zawierają bardzo mało pestek, nie rozpadają się podczas gotowania, zachowują swój kształt. Idealne na przetwory, do suszenia i pasteryzowania. Są idealne do wszelkich sosów, łatwo je obrać, są jędrne i mają mało nasion.
- Lima - najsmaczniejsze są te, które pochodzą z rejonów Morza Śródziemnego. Mają intensywny smak i aromat, a ich ścisły miąższ sprawia, że są doskonałe do suszenia i znakomite na przetwory. Idealne do sosów, zup, sałatek oraz zapiekanek.
- Zielone - rzadko goszczą na naszych stołach, ponieważ odbierane są jako niedojrzałe. Ta odmiana doskonale sprawdza się w kwaśnej zalewie. Panierowane zielone pomidory można smażyć lub piec na grillu. Jada się je w postaci sałatki.
- Żółte i pomarańczowe - duże odmiany są idealne na sosy. Świeże mają delikatny smak. Pięknie prezentują się w sałatkach połączone z czerwonymi i zielonymi pomidorami. Yellow Stuffer to odmiana żółtych pomidorów, wyglądem przypominających paprykę, popularna w Australii. Pomidory te można faszerować, piec lub podawać do sałatek.
- Pomidory szklarniowe - zaletą jest niewątpliwie fakt, że są dostępne przez cały rok. Może nie są tak aromatyczne jak pomidory dojrzewające pod gołym niebem, ale mają świeży, kwaskowaty smak, luźny miąższ i sporo pestek.
- Pomidorki koktajlowe - małe, okrągłe lub podłużne, w kolorze żółtym, pomarańczowym, czerwonym. Mają intensywny smak i długo zachowują świeżość. Pięknie wyglądają w sałatkach, na pizzy i jako dodatek do pieczonych mięs. Upieczona gałązka pomidorków bardzo efektownie prezentuje się na półmisku z mięsem, wędlinami lub białym serem.
La Tomatina, czyli bitwa na pomidory. Święto obchodzone w hiszpańskiej miejscowości Bunol odbywa się w ostatnią środę sierpnia. Podczas bitwy uczestnicy obrzucają się pomidorami. Jej historia sięga 1945 roku, kiedy to miejscowa młodzież podczas bójki zaczęła obrzucać się pomidorami. Rok później ci sami sprawcy powtórzyli utarczkę, przynosząc z domu pomidory. Powtarzana co roku bitwa stała się zwyczajem. 27 sierpnia 2002 roku hiszpańskie Ministerstwo Turystyki uznało Tomatinę za Święto o Międzynarodowym Walorze Turystycznym.
Dużą popularnością cieszą się suszone pomidory. Klimat południowych Włoch pozwala na suszenie pomidorów na słońcu. Pomidory suszone na słońcu zakonserwowane w oliwie z dodatkiem ziół, czosnku, peperoncino czy kaparów albo octu winnego są dostępne przez cały rok. Trudno sobie wyobrazić współczesną kuchnię włoską bez pomidorów. Kiedy świeże pomidory są dostępne tylko od lata do późnej jesieni, suszone pomidory lub zakonserwowane w inny sposób wypełniają pozostały czas.
Suszone pomidory w oliwie podaje się we Włoszech najczęściej jako dodatek do talerza zakąsek. Doskonale smakują ze świeżym chlebem. Można je zmiksować, i po dodaniu przypraw, podawać jako pastę do chleba, grzanek. Suszone pomidory zawładnęły kuchnią śródziemnomorską. Popularne są we Włoszech, Grecji, Turcji i w większości krajów Arabskich.
Sałatka z pomidorów z mozzarellą
- 2 czerwone pomidory
- 2 żółte pomidory
- 30 dag kulek mozzarelli mini
- kilka listków pietruszki
- 2-3 łyżki oliwy
- 1 łyżka octu balsamicznego
- sól
- grubo mielony czarny pieprz
- Pomidory myjemy, kroimy w plasterki.
- Mozzarellę odsączamy z zalewy.
- Przygotowujemy sos: mieszamy oliwę z octem balsamicznym, przyprawiamy solą i pieprzem.
- Na talerzu układamy plasterek czerwonego i żółtego pomidora tak, aby zachodziły jeden na drugi. Polewamy sosem, posypujemy grubo mielonym pieprzem, dekorujemy listkami pietruszki.
Kiszone pomidory
Składniki:
- 1 kg pomidorków koktajlowych
- 5 ząbków czosnku
- woda
- pęczek koperku
- kawałek korzenia chrzanu
- sól
Przygotowanie:
- Przygotowujemy zalewę z gorącej wody i soli. Na 1 litr wody 2 łyżki soli.
- W wyparzonych słoikach układamy pomidorki koktajlowe, pokrojony drobno czosnek, kawałek chrzanu i koperek.
- Zalewamy pomidory gorącą zalewą. Słoiki zakręcamy i odstawiamy w ciepłe miejsce. Kiedy ostygną przechowujemy je w temperaturze pokojowej przez 2-4 dni. Później przenosimy je w chłodne miejsce.
Przekąski z pomidorami
