Tymianek

Tymianek (Thymus vulgaris) - tymianek pospolity, macierzanka pospolita, to roślina zielna rosnąca dziko, a także uprawiana w ogródkach i na plantacjach. To drobny półkrzew z rodziny jasnotowate, osiągający wysokość do 40cm. Posiada drobne kwiatki, kwitnące w kolorach od białego, poprzez różowy, aż do fioletowego. Obie formy tymianku, dzika i uprawna, są powszechnie wykorzystywane jako przyprawa kuchenna.

Tymianek był już znany w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji. Przygotowywano z niego uzdrawiające napoje. Z uzyskanego olejku balsamowano zwłoki, ale również używano jako aromatu do kąpieli i masażu. Do Europy trafił w XI wieku. Wówczas stosowano go jako lek i przyprawę. Tymianek pochodzi ze strefy śródziemnomorskiej. Dziko występuje w Hiszpanii, południowej Francji, Grecji, północnej Afryce i we Włoszech. Uprawiany jest w całej Europie i w Ameryce Północnej.

Posiada przyjemny, charakterystyczny zapach, lekko gorzki smak. Zawiera olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, trójterpeny i sole mineralne. Kwitnie od maja do października.

W medycynie tymianek stosowany jest przy schorzeniach przewodu pokarmowego. Poprawia apetyt, leczy nieżyt żołądka, łagodzi wzdęcia i biegunki. Posiada właściwości rozkurczowe, wykrztuśne i wspomaga trawienie. Napary z tymianku stosuje się w stanach zapalnych dróg oddechowych i układu moczowego. Tymianek, inaczej zwany macierzanką znalazł swoje stałe miejsce przy wyrobie kosmetyków. Jest składnikiem kremów, mydeł i mleczka kosmetycznego. Olejek tymianku stosuje się do wyrobu past do mycia zębów i płukanek do ust.

W kuchni tymianek zarówno świeży, jak i suszony, ma szerokie zastosowanie. Suszony, ma trzykrotnie silniejszy aromat od świeżego, dlatego należy stosować go z umiarkowaniem. W formie suszonej przechowujemy go w suchym miejscu, w szczelnym opakowaniu, bez dostępu światła. Tymianek jest przyprawą, którą można również zamrażać. Ziele szczególnie lubiane w kuchni francuskiej. Wchodzi w skład bouquet garni oraz ziół prowansalskich. Tymianek przyspiesza spalanie tłuszczu i trawienie białka, dlatego przyprawia się nim wszystkie ciężkostrawne potrawy: zupę grochową, fasolową, kapuśniak, pieczoną wołowinę, baraninę i dziczyznę. Ziele poprawia smak sosów, potraw z warzyw i ziołowych octów. Tymianek dodawany jest do bigosu, kaszanki, pasztetowej, różnych kiełbas, potraw z ryb, cynaderek i wątroby. Tymianek doskonale łączy się z innymi przyprawami, takimi jak majeranek, szałwia, rozmaryn, liść laurowy, kozieradka i gałka muszkatołowa.

Tymianek pospolity, zwany inaczej tymiankiem właściwym lub macierzanką pospolitą posiada ciekawych krewnych. Są to m. in. tymianek pomarańczowy, o owocowej korzennej nucie, świetny dodatek do deserów,  macierzanka wonna, w smaku przypominająca połączenie tymianku z kminkiem, doskonała do mięs, wędlin i serów, oraz macierzanka piaskowa, łagodna w smaku, pasująca do wszystkich wcześniej wymienionych potraw.

Zapiekane gruszki nashi z tymiankiem

Składniki:

• 25 dag mąki pszennej
• pół kostki masła
• 1 jajo
• 2 gruszki nashi
• gałązki tymianku
• sól, pieprz

Przygotowanie:

1. Mąkę, masło, jajo posiekać i zagnieść.
2. Ciasto rozwałkować, pokroić w prostokąty.
3. Gruszki pokroić w plastry, oczyścić z pestek, poukładać na cieście.
4. Na przygotowanych ciastkach ułożyć gałązki tymianku, dodać sól i pieprz do smaku.
5. Piec ok. 15-20 minut w temperaturze 200 stopni C.

Papryka

Papryka (Capsicium) - roślina z rodziny psiankowatych, pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej, obecnie jest uprawiana na wszystkich kontynentach. Do Europy przywieźli ją Hiszpanie. Istnieje ogromna ilość odmian papryki, od słodkich do bardzo ostrych, wręcz piekących. Owocem jest jagoda o okrągłym lub wydłużonym kształcie, zwana strąkiem. Młode owoce mają kolor zielony, który w miarę dojrzewania staje się czerwony, pomarańczowy, żółty, fioletowy, purpurowy lub zielony.

 

Papryka zawiera dużą ilość witaminy C, a także witaminy B, A i E oraz związki mineralne (wapń, potas, żelazo, fosfor i magnez). Wzmacnia odporność organizmu, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i poprawia apetyt. Chroni serce i układ krążenia.

Papryka jest jedną z najczęściej używanych przypraw. W kuchni spotykamy wszelkie jej odmiany, zarówno świeża - ostra i słodka, jak i suszona - w całości lub starta na proszek. Najbardziej jest kojarzona z kuchnią węgierską, bułgarską, hiszpańską i meksykańską. Jej orzeźwiający smak wzbogaca dania z mięsa, drobiu i ryb. Papryka świetnie pasuje do warzyw, zup, sałatek i serów, nadając im odrobinę goryczy i ostrości. Jest składnikiem wielu powszechnie stosowanych mieszanek przyprawowych. Papryka spełnia też dużą rolę zdobniczą. Jej przepiękne barwy zawsze są ozdobą stołu.

Łosoś w paprykowej marynacie

Składniki:

• 6 plasterków wędzonego łososia
• 1 cebula
• 4 korniszony
• 1 łyżka oliwy
• sól, pieprz, słodka papryka
• 1/2 cytryny
• do dekoracji: żółta papryka i wiśnie koktajlowe

Przygotowanie:

1. Przygotować marynatę: oliwę, sól, pieprz i paprykę połączyć, cebulę i korniszony pokroić w kostkę, cytrynę pokroić w plasterki, wszystkie składniki marynaty dokładnie wymieszać.
2. Łosoś powinien się marynować około 2 godzin w lodówce. Marynujemy go, wkładając do pojemnika lub plastikowego worka, układając na przemian plaster łososia i marynatę.
3. Po wyjęciu z lodówki układamy łososia na talerzu, nadając mu kształt kwiatu. Środek kwiatu to wisienka koktajlowa w asyście żółtej papryki.
4. Łososia podajemy z upieczonym tostem.

Nadziewane papryki serem feta

Składniki:

• 2 kolorowe papryki np. zielona i żółta
• ser feta
• sos winegret

Przygotowanie:

1. Papryki przekroić na pół.
2. Z każdej papryczki jedną połówkę pokroić w grubszą kostkę.
3. Pozostałe połówki wypełnić innym kolorem papryki oraz pokrojonym w kostkę serem feta.
4. Całość skropić przygotowanym sosem winegret (ocet winny, oliwa, cukier, pieprz).

Ziele angielskie

Ziele angielskie (Pimenta officinalis) - jest suszonym niedojrzałym owocem korzennika lekarskiego, drzewa pimentowego, z rodziny mirtowatych. Ziele angielskie znane także pod nazwami: pieprz angielski, pieprz pachnący, piment, pieprz goździkowy. Jedna z najbardziej znanych przypraw uprawiana obecnie w strefie międzyzwrotnikowej pochodzi z Jamajki, wyspy na Morzu Karaibskim, Ameryki Środkowej i z Meksyku. Pierwsze ziarenka ziela angielskiego przywiózł do Europy Krzysztof Kolumb, ale rozpowszechnienie tej przyprawy nastąpiło dopiero pod koniec XVII wieku. Początkowo hiszpańscy odkrywcy uważali owoce korzennika lekarskiego za odmianę pieprzu, stąd wzięła się hiszpańska nazwa pimenta. W Anglii przyprawa stała się bardzo popularna, stając się numerem jeden wśród wszelkich przypraw, nazwano ją zielem angielskim i ta nazwa rozpowszechniła się najbardziej.

Roślina uprawiana jest na plantacjach w strefie międzyzwrotnikowej, w Indiach i na Półwyspie Indochińskim. Za najlepsze uważa się gatunki sprowadzane z Jamajki, Barbadosu i Kuby. Drzewo lub krzew pimentowy jest łatwe w uprawie, jest mało wymagające i raz zasadzone owocuje przez długie lata. Rozmnaża się z nasion. W stanie naturalnym rośnie w Ameryce Południowej i Środkowej.

Ziele angielskie, to wiecznie zielone drzewo, osiągające wysokość do 10 m. Owocem drzewa jest kulista jagoda wielkości grochu. Dojrzewający owoc początkowo jest zielony, a ostatecznie staje się brunatny. Gdy owoce zaczynają lekko dojrzewać zrywa się je i suszy. Ususzone przypominają duże ziarna czarnego pieprzu. Ciemno-bure owoce mają chropowatą powierzchnię i kulisty kształt. Smak ziela to połączenie pieprzu z goździkiem, kardamonu i gałki muszkatołowej. Zapach ziela jest mocno aromatyczny, korzenny. Suszone jagody są trwałe i bardzo długo zachowują aromat, a szczególnie aromatyczna jest skórka otaczająca ziarno. Najbogatszy bukiet smakowy i zapachowy otrzymamy tuż po rozdrobnieniu, dlatego najlepiej kupować całe ziarna i rozdrabniać je bezpośrednio przed użyciem.

Korzennik lekarski jest rośliną leczniczą. Owoce zawierają dużo olejków eterycznych, oraz eugenol, cukier, żywicę, garbniki, kwas gallusowy i kwas jabłkowy. Dzięki zawartości eugenolu, organiczny związek chemiczny z rodziny terpenów, posiadają właściwości antyseptyczne i znieczulające, co często wykorzystywane jest w dentystyce. Olejek tłoczony z ziaren dodawany jest do balsamów, które mają zastosowanie przy bólach głowy i zębów. Ziele angielskie pomocne jest w problemach żołądkowych, przy wzdęciach i kolce, jest środkiem poprawiającym trawienie. 

Ziela angielskiego może być używane zarówno do dań mięsnych jak i słodkich deserów. Przyprawiamy nim potrawy mięsne, kiełbasy, pasztety, zupy i sosy. Jest głównym składnikiem sosu barbecue. Pasuje do ryb, dań fasolowych, galaretek, ogórków kwaszonych i marynat. Ziele angielskie to doskonały dodatek do puddingu śliwkowego, wypieków i biskwitów. Właściwie obowiązuje jedna zasada. Jeśli potrawa wymaga długiego i wolnego gotowania, oraz gdy przygotowujemy marynaty, kiszonki i pikle, to dodajemy całe ziarna. Kilka ziaren ziela dodanych do gotowanych warzyw poprawi smak i nada potrawie ciekawą korzenną nutę. Sproszkowane ziele to doskonały dodatek to sosów, kiełbas, ryb, wypieków i likierów. Sproszkowane owoce są składnikiem wielu mieszanek przyprawowych m.in. curry. Piment jest pospolitą przyprawą na Bliskim Wschodzie. W Meksyku ziele angielskie było używane przez Azteków, którzy dodawali je do napoju zwanego chocolada.

Owoce ziela angielskiego stosuje się w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym i farmaceutycznym.

Boczek wędzony z czerwonymi porzeczkami

Składniki:

• 500 g boczku wędzonego
• 250 g czerwonych porzeczek
• 6 ziaren ziela angielskiego
• 4 łyżki octu ryżowego
• 4 łyżki sosu sojowego
• 4 łyżki miodu
• 2 ząbki czosnku
• kawałek świeżego imbiru

Przygotowanie:

1. Przygotowujemy marynatę: ziele angielskie, ocet ryżowy, sos sojowy, czosnek, miód, imbir pokrojony w drobne kawałki.
2. Boczek wędzony kroimy na drobne kawałki, zalewamy marynatą i zostawiamy w chłodnym miejscu na minimum 2 godziny.
3. Układamy boczek wraz z marynatą w naczyniu do pieczenia i dodajemy czerwoną porzeczkę.
4. Pieczemy w rozgrzanym piekarniku w temperaturze 200 stopni C przez około 45 minut.
5. Boczek podajemy gorący z chrupiącą bagietką.

Kurkuma

Kurkuma (Curcuma domestica) - zwana inaczej szafranem indyjskim, roślina z rodziny imbirowatych. Jest rośliną klimatu tropikalnego. Powszechnie uprawiana w Indii, Chinach, Indonezji, wyspach morza Karaibskiego i w Ameryce Południowej.

To roślina o dużych liściach i żółtych kwiatach. Właściwą przyprawą są korzenie i kłącza, które są najcenniejszą częścią rośliny. Jasnobrązowe łodygi z jasnopomarańczowym miąższem są gotowane, a następnie suszone i rozdrabniane. Ta sproszkowana przyprawa dodana w niewielkiej ilości nadaje potrawom piękny żółty kolor. Kurkuma ma charakterystyczny zapach przypominający pieprz i smak ostry, korzenno-pikantny.

Od lat kurkuma używana jest jako przyprawa. Dodaje się ją do dań z ryb, ryżu i makaronu, fasoli i soczewicy. Jest składnikiem przypraw typu curry i musztardy. Dodawana do sosów, sałatek i zup kremowych nadaje potrawom żółty kolor. Barwi napoje, sery, lody, produkty cukiernicze. Jest znanym zamiennikiem za szafran, który należy do najdroższych przypraw świata.

Żółty pigment z kurkumy ma właściwości rozkurczowe, bakteriobójcze i przeciwzapalne.

Parówka w otoczce ryżowej

Składniki:

• 100 g ryżu
• 1/2 łyżeczki kurkumy
• parówka drobiowa
• plaster szynki konserwowej
• ogórek kiszony
• papryka żółta
• sól, pieprz

Przygotowanie:

1. Na gotującą osoloną wodę wrzucamy ryż. Długość gotowania zależy od gatunku ryżu. Ważne, aby ryż nie był rozgotowany.
2. Na minutę przed zakończeniem gotowania dodajemy do ryżu kurkumę.
3. Ogórek kiszony kroimy w słupki wysokości 3 cm. Delikatnie wydrążamy ze środka pestki.
4. Parówkę gotujemy 5 minut. Z papryki usuwamy pestki. Szynkę i paprykę kroimy w prostokąty o wysokości 3 cm.
5. Układamy roladę: do ogórka, w miejscu po pestkach, wkładamy parówkę. Ogórek owijamy szynką i papryką.
6. Do pierścienia kucharskiego wkładamy naszą roladę. Wolne miejsca wypełniamy ryżem.
7. Roladę podajemy z sosami: pomidorowym i musztardowym.

Cynamon

Cynamon (Cinnamonum verum) - Jedna z najbardziej popularnych przypraw na świecie, o przepięknej czekoladowej barwie i oryginalnym zapachu. Cynamon znany jest od niepamiętnych czasów. Chińczycy używali go już 2500 lat p.n.e. Wywodzi się z Cejlonu, uprawiany jest prawie we wszystkich krajach Dalekiego Wschodu.

Cynamonowiec należy do rodziny wawrzynowatych. Jest wiecznie zielonym drzewem, o lśniących, skórzastych liściach i drobnych, żółtobiałych kwiatach, rodzących ciemnoczerwone jagody. Przyprawę otrzymuje się z młodych pędów. Zbiory przeprowadza się w porze deszczowej, wtedy kora łatwiej odchodzi od gałęzi. Zbiera się ją kawałkami, suszy, wysuszoną skręca się w rurki.

Cynamon w kuchni ma szerokie zastosowanie. Całe kawałki kory są używane do doprawiania i aromatyzowania napoi: kompotów, grzanego piwa i wina. Cynamon zmielony dzięki swojemu intensywnemu zapachowi, który jest jednocześnie słodki, gorzki, korzenny i lekko cierpki, doskonale łączy się z potrawami słodkimi, ale też mięsnymi. Pasuje do słodkich wypieków i deserów, kasz i ryżu. W kuchni indyjskiej jest dodatkiem do wielu mieszanek przypraw, a te z kolei są świetnym dodatkiem do mięs, wędlin i serów.

Niewielka ilość cynamonu działa pobudzająco na apetyt. Cynamon stosowany jest przeciw reumatyzmowi i wysokiemu ciśnieniu.

Babeczki cynamonowe

Składniki na ciasto:

• 25 dag mąki
• 5 łyżek cukru
• 1 torebka cukru waniliowego
• 1 jajko
• 12 dag masła
• szczypta soli

Wypełnienie babeczek:

• 10 dag czekolady deserowej
• kandyzowane owoce
• 1 łyżeczka cynamonu
• drobno starta skórka z pomarańczy

Przygotowanie:

1. Z podanych składników zagnieść ciasto, owinąć w folię, włożyć do lodówki na godzinę
2. Przygotowane foremki (posmarowane tłuszczem i posypane mąką) wypełnić ciastem
3. Ciasto nakłuć widelcem, wypełnić suchą fasolką i piec przez 15 minut w temperaturze 200 stopni C
4. Babeczki wyjąć z piekarnika i ostudzić
5. Przygotować farsz: rozpuścić czekoladę w kąpieli wodnej, dodać owoce, cynamon i skórkę z pomarańczy