Melisa lekarska

Melisa lekarska (Melissa officinalis) - gatunek byliny z rodziny jasnotowatych. Ludowe nazwy: rojownik, jarownik, pszczelnik, matecznik, miodówka, starzyszek, cytrynowe ziele. Jest wieloletnią rośliną miododajną, osiągającą wysokość 30-80 cm. 

Pochodzi z południowej Europy, z terenów Śródziemnomorskich. Obecnie melisę lekarską możemy spotkać w prawie każdym zakątku świata. Rośnie dziko w Afryce Północnej, Europie i Azji. Uprawiana jest na całym świecie, również w Polsce. Najbardziej ceniona w ziołolecznictwie jest rosnąca w stanie naturalnym, niż z uprawy, posiada bowiem większą zawartość substancji aktywnych, silniejszy aromat i intensywniejszy smak. Początkowo melisa była uprawiana w ogrodach klasztornych, a dziś można ją spotkać na polach i w ogrodach, na tarasach i balkonach.

Melisa lekarska najlepiej rośnie w glebie wilgotnej, lekko kwaśnej, dobrze spulchnionej, w miejscu nasłonecznionym. Rozgałęziona, zielona łodyga jest silnie ulistniona. Liście zielone i lekko zaokrąglone, karbowane na brzegach, ułożone są naprzeciwlegle. Posiada drobne bladoniebieskie lub żółto-białe kwiaty. Kwitnie od czerwca do września. Melisa wydziela piękny zapach, przypominający trochę zapach cytryny. Liście mogą być używane w stanie świeżym lub suszone. Suszy się je szybko w miejscu cienistym i przewiewnym. Najbardziej wartościowe są liście zebrane w czasie kwitnienia. Mają one silny, odświeżający aromat.

Liście melisy zawierają olejek lotny, którego głównymi składnikami są citronelel, geranioł, citral, linolol. Zawierają też garbniki, substancje gorzkie i żywice. 

Melisa lekarska to popularne zioło, które kojarzone jest głównie z działaniem uspakajającym i odprężającym. Melisa działa dobroczynnie na układ nerwowy. Pomaga w bezsenności, depresji oraz nerwicy. Łagodzi bóle głowy i bóle menstruacyjne. Reguluje pracę układu pokarmowego, działa wiatropędnie, zmniejsza wzdęcia i gazy, pomaga przy rozstrojach żołądka i przewodu pokarmowego. Pobudza trawienie i zwiększa wydzielanie soku żołądkowego. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwwirusowo. 

Melisa wykorzystywana jest w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym.

 

W kuchni wykorzystujemy świeże lub suszone liście melisy lekarskiej. Można dodawać je do sałatek, kanapek, sosów i majonezów, zup, gulaszów, marynat, potraw rybnych. Nadaje się do aromatyzowania baraniny i dziczyzny, do faszerowania wieprzowiny i cielęciny. Melisa świetnie komponuje się z warzywami, potrawami z jaj, galaretkami, dżemami oraz octami ziołowymi. Najbardziej popularna jest orzeźwiająca herbatka z melisy. Gotującą wodą zalewamy garść świeżych liści. Melisę lekarską można również dodawać do letnich ponczów, soków i napojów. Wykorzystywana jest do produkcji likierów. Francuski likier Chartreuse oparty na destylacie winnym i ekstraktach ze 130 różnych ziół zawiera melisę.  Likier Benedictine, to francuski likier korzenny, zawierający 27 roślin i przypraw ze wszystkich zakątków świata, a w tym również melisę.

Ciekawostki związane z melisą:

• Melisę początkowo uprawiano w ogrodach przyklasztornych. Mnisi produkowali z niej nalewki winne i spirytusowe. W XVII wieku pojawiła się korzenna wódka z melisy zwana "Karmelitańską duszą". Wspomniane wcześniej francuskie likiery również pochodziły ze zbiorów klasztornych.
• Melisa lekarska była ulubionym ziołem pszczelarzy. Aby zachęcić pszczoły do powrotu, pocierali ule świeżymi liśćmi. 
• Melissa, żeńskie imię pochodzenia greckiego, oznacza "pszczołę".