Arcydzięgiel lekarski (Archangelica officinalis), litwor, dzięgiel wielki, angelika, anżelika. Gatunek dwuletniej rośliny z rodziny selerowatych. Występuje w stanie dzikim na terenach górzystych w Azji i Europie. W Polsce, gdzie jest chroniony, występują dwa podgatunki: dzięgiel litwor typowy i dzięgiel litwor nadbrzeżny. Litwor typowy możemy spotkać w Sudetach i Karpatach, podgatunek nadbrzeżny występuje nad brzegami rzek i oczywiście w pasie wybrzeża. Arcydzięgiel znany był już w starożytności, gdzie wierzono w jego magiczną moc, miał chronić przed złem. Często wkładano kawałek ziela do kołyski wierząc, że chroni dziecko przed chorobami.
Arcydzięgiel lekarski osiąga wysokość do 3 metrów. Lubi miejsca wilgotne, gleby żyzne, stanowiska słoneczne i półcienie. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Żółtozielone kwiaty zebrane są w kulisty baldach.
Podstawowym surowcem zielarskim jest kłącze i korzenie. Korzeń arcydzięgla jest wykorzystywany jako przyprawa. Roślina ma przyjemny, dość silny aromat, lekko gorzki, korzenny smak. Owocem jest rozłupnia.
Roślina zawiera olejek eteryczny, kwasy organiczne, flawonoidy, garbniki, pektyny, żywice, cukry i związki goryczkowe. Litwor działa tonizująco, wykrztuśnie, uspakajające, poprawia apetyt, pobudza trawienie, przeciwdziała wzdęciom jelit i wzmacnia układ nerwowy. Wyciąg z korzenia dodawany jest do szamponów, odżywek, mydeł i kremów.
W kuchni używa się owoce, liście i łodygi. Przyprawą jest suszony korzeń, cały lub rozdrobniony, który pasuje do zup, sosów i sałatek. Świeże, młode korzenie można dusić jako jarzynkę. Z młodych łodyg przyrządza się konfiturę zwaną anżeliką. Łodygi obsmaża się w cukrze, kandyzuje i najczęściej kroi się ją ukośnie. Aromatyczną anżeliką ozdabia się torty i ciasta, dodaje do keksów i pierników. Korzeń arcydzięgla używa się także do produkcji wódek i likierów. Liście rośliny dodaje się do sałatek, surówek i napojów. Zmielone nasiona poprawiają smak deserów, kremów i ciasteczek.
Kandyzowana anżelika
Składniki:
- 50 dag łodygi arcydzięgla
- 50 dag cukru
- szczypta soli
- Młode łodyżki opłukać, oczyścić, pokroić w kawałki o długości około 5 cm.
- Przygotować gęsty syrop z 1/3 szklanki wody i cukru, wrzucić do niego łodygi. Smażyć na wolnym ogniu przez 2 godziny, aż łodygi staną się szkliste i miękkie.
- Do wyparzonego słoika przełożyć łodygi, ułożyć szczelnie , jeden obok drugiego, zalać syropem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz