Jarmuż

Jarmuż (Brassica oleracea L.) – roślina należąca do rodziny kapustowatych. Jarmuż preferuje chłodniejszy klimat. Bardzo dobrze znosi temperatury minusowe, rośnie również pod śniegiem. Należy do jesienno-zimowych odmian kapustnych. Roślina nie występuje w środowisku naturalnym, występuje tylko w uprawie. Najważniejsze uprawy jarmużu znajdują się w środkowej i północnej Europie oraz w Ameryce Północnej i Azji. Należy do jednej z najstarszych form roślin kapustnych. Jarmuż był już znany w starożytności, jako roślina ozdobna i jadalna. W średniowieczu był jednym z najbardziej popularnych warzyw w Europie. 

Występuje kilka odmian jarmużu. Najpopularniejsze mają liście kędzierzawe zebrane w rozetę. Kolory liści zależą przede wszystkim od gatunku, ale ma to też związek z miejscem uprawy. Liście bywają w kolorach od jasnozielonego, poprzez zielony, lekko fioletowy, aż do ciemnego fioletu. Korzeń rośliny jest silnie rozwinięty. Jarmuż jest trudno dostępny, ciężko go kupić, rzadko można spotkać w sklepach i na bazarach. Dlatego, jeśli tylko mamy na to warunki, najlepiej uprawiać go samemu. Uprawa nie jest skomplikowana, bowiem jarmuż ma mniejsze wymagania niż inne warzywa kapustne. Wyrasta do wysokości od 10 cm. do 1 metra. Jarmuż jest rośliną dwuletnią. Często wykorzystywany jako roślina ozdobna, jako element dekoracyjny stołu.

Jarmuż jest bogatym źródłem witaminy A, B1, B2, K, C, luteiny, wapnia, żelaza, potasu, magnezu, manganu. Ma bardzo mało kalorii. Zawiera przeciwutleniacze i sulforafan, związek posiadający właściwości przeciwnowotworowe (podczas gotowania roślina traci te właściwości, najlepiej więc spożywać ją na surowo). Ma właściwości przeciwzapalne, ułatwia przemianę materii, ma dobry wpływ na nasz układ pokarmowy.

Aojiru – jest to japoński napój rośliny otrzymywany m.in. z soku z liści jarmużu. Podczas drugiej wojny światowej w Japonii panowała bieda i głód. W trosce o zdrowie swojej rodziny, japoński lekarz wojskowy Niro Endo, podawał swojej rodzinie sok z zielonych liści różnych roślin i zbóż. Wkrótce okazało się, że te terapie sokami są bardzo skuteczne i najprawdopodobniej uratowały życie jego żonie i synowi. Najbardziej wartościowym składnikiem tych soków jest jarmuż. Przykłady odzyskiwania zdrowia po wypici jarmużu stały się na tyle głośne, ze firmy rozpoczęły produkcję aojiru. Dziś jest to w Japonii bardzo popularny suplement dostępny w formie proszku lub soku. Cudowny napój. Stosowany m.in. jako regenerujące źródło antyoksydantów, w przypadku alergii, cukrzycy, chorób układu pokarmowego, choroby żołądka, dwunastnicy. Sok wykorzystywany jest również w kosmetyce. Trwają naukowe badania nad zastosowaniem aojiru w leczniu wielu chorób. Wykazano już działania przeciwnowotworowe, antywrzodowe, zapobiegające starzeniu się skóry. Dr. Niro opublikował około 40 artykułów i książek na temat zastosowania aojiru. Dożył 92 lat. Smak napoju jest nieprzyjemny. Wypicie szklanki płynu jest wspólną karą podczas japońskich telewizyjnych teleturniejów. Trwają badania nad ulepszeniem smaku, tego bogatego w witaminy i minerały, soku.

W smaku podobny do kapusty. Jarmuż jest składnikiem tradycyjnych potraw holenderskich, portugalskich i brazylijskich. Portugalska zupa, caldo verde, jest ugotowana na zielonych liściach jarmużu.  Roślina pojawia się też w innych kuchniach m. in. w skandynawskiej i niemieckiej. Najlepiej smakuje po przymrozkach, które powodują ze jarmuż traci swoją charakterystyczna goryczkę, podobnie jak endywia. Przymrozki sprawiają też, że w liściach jarmużu wykształcają się cukry nadając roślinie słodszy smak. Jest doskonałym składnikiem wielu sałatek, podawany na zimno i ciepło. Ugotowany w mleku kokosowym nabiera delikatnego smaku. Podany z prażonymi migdałami lub orzechami ziemnymi smakuje wybornie.

Sałatka z jarmużem i pomarańczą

 Składniki:

• 8 liści jarmużu
• 1 pomarańcza
• 1 papryka czerwona
• 1 papryka żółta
• 1 pomidor
• 1/2 szklanki orzechów włoskich 
• 1 łyżka oliwy
• sok z 1 cytryny
• 1 łyżeczka cukru
• 1 łyżeczka soli

Przygotowanie:

1. Jarmuż umyć, porwać na drobne kawałki. Do gotującej, osolonej wody wrzycić jarmuż na kilka minut. Wyjąć, odcedzić i pozostawić do ostygnięcia.
2. Pomarańcz obrać ze skóry, pokroić w plasterki. Papryki pokroić w paseczki. 
3. Orzechy posiekać na drobne kawałki.
4. Z cukru, oliwy i soku z cytryny przygotować sos. 
5. Jarmuż połączyć z owocami, warzywami i orzechami, polać sosem i wstawić do lodówki na 30 minut.