Czarny bez, dziki czarny bez (Sambucus nigra) - gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych. Inne popularne nazwy: bez lekarski, bez aptekarski, bzowina, buzina, hyczka, hyćka, holunder. Występuje prawie w całej Europie, Azji, Ameryce Północnej, Australii i Afryce Północnej. Rośnie praktycznie wszędzie i dość szybko się rozprzestrzenia. Trudno ustalić od kiedy jest powszechnie znany i doceniony, ale wiadomo, że w tradycji słowiańskiej odgrywał bardzo istotną rolę. Jak większość roślin, które łagodziły bóle lub wpływały na poprawę zdrowia, tak i dziki czarny bez, otaczany był kultem i uważano go za roślinę magiczną. Dzisiejsze odkrycia pozwalają ocenić, że roślina występowała już w epoce neolitu i brązu.
Czarny bez jest krzewem lub niewysokim drzewem. Kwitnie od maja do czerwca drobnymi kwiatkami zebranymi w baldachy. Kwiaty o mało przyjemnym, odurzającym zapachu mają kolor biały.
Owcem jest fioletowoczarny, lśniący pestkowiec.
Kwiaty i niedojrzałe owoce czarnego bzu zawierają glikozyd cyjanowodorowy, który w trakcie suszenia i obróbki cieplnej ulega rozkładowi. Absolutnie nie wolno jeść surowych, niedojrzałych owoców, bowiem glikozyd cyjanowodorowy jest silną trucizną. Dojrzałe owoce dzikiego bzu zawierają sole mineralne, kwasy organiczne, garbniki, flawonoidy, cukry, pektyny, witaminy A, B i C, karotenoidy i garbniki.
Czarny bez wykorzystywany jest w medycynie, kosmetyce, w ogrodzie i w kuchni. Napar z kwiatów działa moczopędnie, przeciwgorączkowo, napotnie, wykrztuśnie, używany w nieżytach dróg oddechowych i chorobach reumatycznych. Owoce działają przeczyszczająco, moczopędnie, przeciwbólowo, przeciwgorączkowo. Łagodzą bóle migrenowe i nerwobóle.
W kosmetyce ekstrakty czarnego bzu wykorzystywane są do produkcji mydeł, toników, kremów i maseczek. W kwiatach i owocach czarnego bzu odkryto składniki, które wpływają korzystnie na naszą skórę. Wygładzają zmarszczki, poprawiają kondycję skóry, powodują, że skóra jest bardziej rozświetlona, a to sprawia, że wyglądamy młodziej :)
W kuchni wykorzystujemy owoce i kwiaty czarnego bzu. Baldachy kwiatów można smażyć w cieście naleśnikowym i podawać posypane cukrem pudrem. Z owoców najczęściej przyrządza się przetwory, konfitury, dżemy, powidła, soki i kompoty. Konfitury i powidła są doskonałym dodatkiem do dań mięsnych i wędlin, szczególnie pasują do drobiu i dziczyzny. Z kwiatów, owoców i liści sporządza się herbaty owocowe. Z owoców czarnego bzu otrzymuje się nalewki o głębokim, brunatnym kolorze i przyjemnym aromacie.
Galaretka z czarnego bzu do mięs, wędlin i pasztetów
Składniki:
- 1 kg owoców czarnego bzu
- 1/2 kg cukru
- sok i skórka z 1 cytryny
- 1 szklanka wody
- 1 łyżka żelatyny
- Umyte owoce odsączamy na sicie, zalewamy wrzącą osłodzoną wodą, dodajemy sok i skórkę z cytryny. Gotujemy przez 30 minut, delikatnie mieszając owoce.
- Ugotowane owoce powinny pękać, wówczas są odpowiednie do przetarcia przez sito.
- Do przygotowanego musu dodajemy, rozpuszczoną w gorącej wodzie, żelatynę.
- Przygotowaną galaretkę pozostawiamy do schłodzenia, ostudzoną wstawiamy do lodówki.
- Gotową galaretkę kroimy w kwadraty, prostokąty lub w kostkę. Podajemy jako dodatek do mięs, wędlin, pasztetów i serów.
Placuszki z kwiatami czarnego bzu
Składniki:
- 1 szklanka kwiatów czarnego bzu
- 2 jajka
- 3 łyżki mąki
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżka cukru
- 1/2 szklanki mleka
- olej do smażenia
Przygotowanie:
- Jajka łączymy z mąką, cukrem i solą. Dokładnie mieszamy, dodajemy kwiatu czarnego bzu i mleko.
- Smażymy placki na mocno rozgrzewanym tłuszczu.
- Gotowe placki podajemy posypane cukrem, polane miodem lub z dodatkiem konfitury i dżemu.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz