Morwa

Morwa (Morus) - rodzaj dużego krzewu lub niewielkiego liściastego drzewa z rodziny morwowatych dorastające do około 15 metrów. Roślina kojarzona jest przede wszystkim z hodowlą jedwabników. Pochodzi z Chin, gdzie od wieków ceni się ją również za właściwości lecznicze oraz za smaczne owoce. Pierwsze zapiski mówiące o wykorzystaniu morwy sięgają 30 wieków p.n.e. Z Azji morwa  bardzo szybko rozprzestrzeniła się na całym świecie i w stanie naturalnym rośnie dostosowując się do różnych warunków klimatycznych.  W Europie morwę zaczęto uprawiać od XI wieku.

Morwa obejmuje około 10-16 podstawowych gatunków i drugie tyle gatunków mieszanych. Kolor owocu, zależnie od rodzaju, może być biały, czerwony, purpurowy lub czarny. Drzewa morwy są bardzo podobne do siebie. W Polsce inne gatunki, poza białą, niemal nie występują. Czasami można spotkać morwę czarną, choć i z tym bywa problem, bowiem niektóre odmiany dziczejącej morwy białej mają po dojrzeniu fioletowo-czarne owocostany i często te owoce mylnie uznawane są za morwę czarną.

 

Najbardziej znane gatunki morwy występujące na Świecie:

• morwa afrykańska - spotykamy ją w południowej i środkowej Afryce,
• morwa biała - ojczyzną są Chiny. Występuje w niektórych rejonach Polski. Spotykamy ją również w innych rejonach Europy oraz we wschodniej Azji,
• morwa chińska - występuje w południowo-wschodniej Azji,
• morwa czarna - najliczniej spotykana w południowo-zachodniej Azji,
• morwa czerwona - wschodnia Ameryka Północna,
• morwa teksańska - Ameryka Północna i Południowa.

Kwiaty morwy są drobne i niepozorne. Kształt liści zmienia się wraz z wiekiem drzewa. Owocem jest orzeszek (niełupka) otoczony listkami okwiatu, które tworzą owocostany o 2-3 cm długości. Owoc wyglądem podobny jest do jeżyny. Najsmaczniejsze są owoce morwy czarnej i czerwonej, które są duże, słodko-kwaśne i soczyste. Owoce morwy białej mają inny smak, są mało soczyste i mniej słodkie.
 
Morwa biała (Morus alba) jest najczęściej spotykanym gatunkiem. Najstarsza morwa biała w Polsce rośnie w Sulechowie w woj. zielonogórskim. Ma ona 237 lat, obwód pnia 412 cm, a wysokość 18 m. Gatunek ten jest hodowany w Europie od XI-XII wieku. Morwa biała jest drzewem o zielonych, lśniących liściach mających ząbkowane brzegi. Jej owoce są biało-kremowe, lekko różowe. Rosnąca zdziczała morwa biała ma owoce koloru szarego, fioletowego lub czarnego.

Morwa czarna (Morus nigra) - gatunek drzewa występujący dziko w Azji Mniejszej, w Hiszpanii i we Włoszech. Za czasów Karola Wielkiego w przyklasztornych ogrodach hodowano drzewa morwy. Z owoców najczęściej wyrabiano wino morwowe, a z liści i korzeni otrzymywano napary i parzono herbaty. Do Europy morwa trafiła około XVI w. Drzewo jest długowieczne, żyje około 250 lat. Owoce mają kolor purpurowy, ciemnofioletowy lub czarny.

Owoce pojawiają się pod koniec lipca. Są bardzo słodkie, ponieważ zawierają sporo łatwo przyswajalnych cukrów - głównie glukozę, maltozę, sacharozę i fruktozę. Zawierają kwasy organiczne: cytrynowy i jabłkowy, również garbniki, flawonoidy, kumaryny, taniny, pektyny i związki mineralne, a wśród nich bardzo dużo żelaza oraz potas, wapń, magnez i fosfor. Są też witaminy, zwłaszcza C, PP i liczne z grupy B. Owoce morwy są niskokaloryczne.

Sok z owoców morwy skutecznie gasi pragnienie, dlatego dobrze jest go pić przy wysokiej gorączce. Jest zalecany przy dolegliwościach serca, arytmii, miażdżycy tętnic, suchym kaszlu, astmie oskrzelowej i chorobach nerek. Substancje zawarte w morwie: owocach. liściach i korzeniu, wpływają na obniżenie poziomu trójglicerydów i cholesterolu, pomocna w leczeniu cukrzycy. Morwa posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwmiażdżycowe.

Morwa suszona

W kuchni najczęściej wykorzystywane są owoce świeże. Nadają się doskonale jako dodatek do deserów: kremów, galaretek i lodów. Owoce morwy mają zastosowanie w przetwórstwie. Można z nich robić soki, kompoty, syropy, nalewki i likiery, a z bardzo dojrzałych owoców doskonałe wino. Sporządza się smaczne marmolady i dżemy. Owoce można suszyć i kandyzować. W północnej Azji wysuszone i zmielone owoce dodaje się do wypieku pieczywa. Również w cukiernictwie morwa ma swoje miejsce. Doskonałe są ciasta i tarty z dodatkiem tego owocu. Liście wykorzystuje się do parzenia herbaty, która w ostatnim czasie stała się bardzo popularnym napojem w krajach Europy zachodniej.  Napar z liści morwy pomaga w odchudzaniu.

Krem z owoców morwy

Składniki:

• 1/2 kg morwy
• 300 ml śmietany
• 1/2 szklanki cukru
• 1 łyżeczka żelatyny
• 1 nektarynka
• kilka wiśni i truskawek

Przygotowanie:

1. Oczyszczamy morwę z ogonków.
2. Śmietanę ubijamy z cukrem i dodajemy zmiksowane owoce morwy (około 30 dag). Dokładnie łączymy wszystkie składniki.
3. Żelatynę rozpuszczamy w niewielkiej ilości gorącej wody. Rozpuszczoną dodajemy do przygotowanego kremu.
4. Do pucharków deserowych przekładamy krem na wysokość 3/4 pojemnika. Wstawiamy do lodówki, aż masa się schłodzi i stężeje. 
5. Na wierzch deseru układamy świeże owoce morwy, pokrojoną w plastry nektarynkę, kilka wiśni i truskawek. Wstawiamy do lodówki na 30 minut.