Aktinidie (powszechna nazwa Kiwi) znane są głównie za sprawą owoców aktinidii smakowitej (Actinidia deliciosa) i aktinidii chińskiej (Actinidia chinensis). Oba te gatunki różnią się nieco kształtem owoców i przede wszystkim kolorem i smakiem miąższu. Wielkość owoców w obu gatunkach jest zbliżona, przypomina małą piłeczkę ping ponga. Aktinidia smakowita posiada brązową, owłosioną skórkę i zielony miąższ. Aktinidia chińska, zwana również "złotym kiwi" posiada skórkę delikatniejszą, jasnobrązową i miąższ żółto-złocisty. Skóra tych owoców jest niejadalna. Te powszechnie znane drzewa nie są uprawiane w Polsce ze względu na chłodny klimat.
Na polskim rynku pojawiły się nowe odmiany aktinidii, które wyglądem przypinają agrest lub winogrona, są to małe owoce kiwi. Te odmiany z powodzeniem mogą występować w naszym klimacie. Znane na całym świecie teraz stają się popularne w naszym kraju. Owoce tych gatunków w porównaniu do aktinidii smakowitej lub chińskiej są znacznie mniejsze i w zależności od gatunku ważą od 3 do kilkunastu gramów. Posiadają delikatną skórkę i mogą być spożywane w całości. Są one wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne, szybko pękają i ciemnieją, a przez to mają krótki termin spożycia.
Aktinidia ostrolistna (Actinidia
arguta) - gatunek rośliny z rodziny aktinidiowatych. Pochodzi z
północnej Azji wchodzącą w skład Rosji - Syberii, Sachalinu,
północno-wschodnich rejonów Chin, Mandżurii, Korei i północnej Japonii.
Jest rośliną dwupienną, choć można spotkać również drzewka jednopienne.
Wytrzymuje mrozy do -35 stopni C.
Owocem
aktinidii ostrolistnej jest jagodą posiadającą dużą ilość drobnych
nasion. Owoce są bardzo smaczne, słodko-kwaśne, nie większe niż wielkość
orzecha włoskiego. Miąższ jest zielony, skórka delikatna, zielona.
Najbardziej cenione odmiany to:
- Ananasnaja - odmiana nieznanego pochodzenia, największe uprawy pochodzą ze Stanów Zjednoczonych. Owoce mają kształt cylindryczny, lekko bocznie spłaszczone.
- Jumbo - odmiana wyhodowana we Włoszech. Zielone owoce osiągają średnią wagę 7-12 g, są wyraźnie wydłużone.
- Geneva - odmiana pochodząca z Genewy, w stanie New York. Odmiana o bardzo zaokrąglonych owocach. Skórka owocu jest zielona o czerwono-brązowym zabarwieniu. Średnia masa mini kiwi Geneva 7-12 g.
Aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta) - jej ojczyzną są kraje Dalekiego Wschodu. Jest rośliną dwupienną, co oznacza, że jeżeli chcemy mieć owoce musimy posadzić dwie rośliny - męską i żeńską. Roślina kwitnie w maju drobnymi, białymi kwiatami. Owoce osiągają dojrzałość w sierpniu, są aromatyczne i soczyste. Wielkością przypominają owoce agrestu, są zielone, lekko wydłużone, o długości około 2 cm i masie ok. 3-5 g. Jesienią liście przebarwiają się na przepiękne kolory: zielone, żółte, różowe i czerwone. Aktinidia pstrolistna dobrze rośnie na różnych glebach, choć preferuje gleby żyzne, lekko wilgotne. Roślina jest mrozoodporna, wytrzymuje mrozy do -40 stopni C.
W Polsce znanych jest kilka odmian m.in.:
- Adam - polska odmiana męska, wprawdzie nie owocuje, ale posiada przepiękne liście, które ładnie się wybarwiają. Jest rośliną zapylającą.
- Sientiabrskaja - bardzo atrakcyjna ukraińska odmiana żeńska. Owoce zielone, smaczne, lekko aromatyczne.
- Dr Szymanowski - polska, żeńska odmiana z cechami obupłciowymi. Owoce o słodkim smaku, bardzo smaczne. Posiadają zieloną, gładką skórkę.
Aktinidia purpurowa (Actinidia purpurea) - pnącze o jadalnych owocach pochodzi z Dalekiego Wschodu. Owoce stosunkowo duże, wydłużone, całkowicie czerwone lub lekko karminowe, o czerwonym, aromatycznym miąższu. Bardzo smaczne. Owoce dojrzewają na przełomie września/października.
Aktinidia czarnopręcikowa (Actinidia melenandra) - pochodzi z krajów Dalekiego Wschodu. Skórka i miąższ owocu całkowicie czerwona. Owoce drobne, kuliste, bardzo smaczne. Pora ich dojrzewania przypada na wrzesień i październik.
Owoce aktinidii są bardzo zdrowe, noszą nazwę "bomby witaminowej". Mini kiwi zawierają bardzo dużo witaminy C, witaminy A, E, K, wapń, żelazo, potas, cynk i kwas foliowy. Są niskokaloryczne, nie zawierają tłuszczu. Owoce kiwi warto jeść, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, zapobiegają bowiem przeziębieniom, wzmacniają organizm, ułatwiają leczenie grypy. Oprócz tego dobrze działają na nasz system nerwowy, koją nasze nerwy.
Owoce mini kiwi są spożywane na surowo i w tej formie są najsmaczniejsze. Można spożywać je w całości, razem ze skórką. Skórka jest cienka, gładka i zawiera spore ilości witamin. Owoce aktinidii można suszyć, mrozić i marynować. Suszone wyglądem przypominają rodzynki, są mniej słodkie, ale bardziej aromatyczne. Z owoców można przygotować dżemy, powidła i konfitury. Są doskonałym dodatkiem do ciast, ciasteczek i tortów. Te małe aromatyczne owoce są doskonałe na kompoty, wina i nalewki.
Owoce aktinidii wykorzystuję w komponowaniu sałatek owocowych bądź warzywnych. Proponuję przygotować gęsty sos z owoców i warzyw, z dodatkiem (do wyboru kierując się własnym smakiem) rodzynków, gorczycy, musztardy, czosnku, cebuli i imbiru. Tak przyrządzony chutney pasuje do mięs, wędlin i serów.
Ciasteczka z Mini Kiwi
Składniki:
- 500 g surowego ciasta francuskiego
- 1 kg Mini Kiwi (każda odmiana będzie odpowiednia)
- 100 g cukru
- 1 jajko
- lukier lub cukier puder
- Kiwi oczyszczamy, usuwamy ogonki, kroimy na mniejsze kawałki. Smażymy z cukrem przez 10 minut.
- Ciasto francuskie rozwałkujemy na grubość 4-5 mm, kroimy na kwadraty
- Na środku każdego kwadratu kładziemy po łyżeczce musu z kiwi. Formujemy kule wielkości orzecha włoskiego.
- Ciasteczka układamy na blasze, smarujemy rozmąconym jajkiem i wkładamy do piekarnika. Pieczemy przez 15-20 minut w temperaturze 220 stopni C.
- Ostudzone ciasteczka lukrujemy lub posypujemy cukrem pudrem.
