Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) to gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych. Pokrzywa zwyczajna znana jest w języku polskim pod licznymi nazwami zwyczajowymi i ludowymi: koprywa, kropiewa, parzawica, pokrzywa chyrzawka, pokrzywa dwupienna, pokrzywa parząca, pokrzywa wielka. Nazwa „pokrzywa” pojawia się w szeregu publikacji z XVI wieku. Nazwa „pokrzywa zwyczajna” spopularyzowana została przez kolejne wydania „Roślin polskich” (począwszy od 1924 roku).
Pokrzywa występuje w stanie dzikim na różnych kontynentach. Ten popularny chwast porasta Europę, Azję, Afrykę Północną, Amerykę Północną, Rośnie właściwie wszędzie, ale najlepiej w wilgotnych lasach, obszarach zalesionych i zaroślach, na żyznych glebach, na łąkach, żywopłotach i wzdłuż brzegów rzek, rośnie w parkach, ogrodach i ogródkach.
Pokrzywa osiąga wysokość od 0,5 m do nawet 2 m. Kwitnie od czerwca do października, kwiaty mają zielony kolor. Łodyga pokrzywy jest czterokanciasta, łykowata. Liście pokrzywy są ząbkowane, ciemnozielone, pokryte od spodu parzącymi włoskami, powodującymi podrażnienia skóry ludzi i zwierząt.
W Polsce najlepszym miesiącem na zbieranie młodych pędów pokrzywy jest maj i czerwiec. Majowa pokrzywa zawiera najwięcej wartościowych substancji odżywczych dla naszego organizmu. Młode listki są delikatne i jeszcze mało parzące. W późniejszym rozwoju są ostre i piekące, dlatego przed spożyciem wystarczy sparzyć je wrzątkiem. Zrywamy tylko górne liście i robimy to, zanim ziele zakwitnie. Przy zbiorze musimy pamiętać, że roślina piecze, pali i dlatego najlepiej mieć rękawiczki, długie rękawy i spodnie, a podczas zbioru najlepiej posłużyć się nożykiem lub nożyczkami.
Pokrzywa jest źródłem witaminy A, K, witaminy z grupy B, składników mineralnych, w tym wapnia, potasu, żelaza, fosforu i magnezu. Zawiera sporo błonnika. Pokrzywy zawieraj witaminę C, która pomaga w wchłanianiu żelaza pochodzenia roślinnego.
Pokrzywa działa wzmacniająco i odmładzająco na nasz organizm. Doskonale wpływa na kondycję włosów, wzmacnia je,
przeciwdziała łupieżowi i łojotokowi skóry. Poprawia też kondycję naszych paznokci. Do produkcji leczniczej i kosmetycznej wykorzystywane są jej korzenie, liście, łodygi oraz sok. Świeży sok zmieszany
z miodem, jest stosowany przy grypie, przeziębieniu oraz jako
środek wzmacniający odporność. Pokrzywa zwyczajna działa moczopędnie i oczyszczająco. Pomaga przy stanach zapalnych jamy ustnej oraz bólach mięśni i
stawów.
Dla celów kulinarnych zbieramy młode pędy, przed okresem kwitnienia. Młode listki po zebraniu należy wypłukać i krótko sparzyć wrzącą wodą.
Świeżą pokrzywę, po sparzeniu gorącą wodą, możemy dodać do sałatek, jajecznicy, omletów, past i dipów. Pokrzywa doskonale nadaje się do zup i kremów. Pasuje do mielonego mięsa. Można dodać ją do mięsnych farszów, faszerowanych warzyw np. pieczarek. Doskonale smakuje faszerowana pierś kurczaka z pokrzywą, świeżymi i suszonymi pomidorami.
Do miękkiego masła dodajemy drobno posiekaną ugotowaną pokrzywę, sól i pieprz do smaku. Gotowe masło wkładamy do lodówki, do schłodzenie, lub wstawiamy do zamrażalnika. Świetnie smakuje z dodatkiem czosnku. Sprawdza się w warzywach gotowanych na parze. Podając młode ziemniaki z jajkiem sadzonym, zamiast tradycyjnego szpinaku można wykorzystać pokrzywę, gotując ją na wolnym ogniu z czosnkiem, szczyptą gałki muszkatołowej i śmietaną.
Z pokrzywą postępujemy podobnie jak ze szpinakiem, właściwie nadaje się do wszystkiego. Dodana do makaronu, lasagne, farszów mięsnych lub warzywnych, znacznie podnosi potrawie walory smakowe. Można ją wykorzystać robiąc pesto, zamieniając lub dodając ją do bazylii.
Do zielonego smoothie warto dodać garść pokrzywy, surowej lub gotowanej.
Placki ziemniaczane z pokrzywą
Składniki:
- 1 szklanka liści pokrzywy
- 4 duże ziemniaki
- 4 łyżki mąki
- 2 jajka
- sól i pieprz
- tłuszcz do smażenia
- Listki pokrzywy gotujemy kilka minut, a następnie podsmażamy bardzo krótko na patelni.
- Ziemniaki ścieramy na tarce.
- Do miski wrzucamy starte ziemniaki, pokrzywę, mąkę i jajka. Do smaku dodajemy sól i pieprz.
- Na patelni rozgrzewamy olej i smażymy placki z każdej strony na złoty kolor.
Zupa z pokrzywy i szczawiu
Składniki:
- 2 szklanki liści pokrzywy
- 2 szklanki liści szczawiu
- 2 cebule
- łyżka masła
- łyżka mąki
- 1,2 l bulionu
- 2 naleśniki wytrawne
- 2 jajka ugotowane na twardo
- 2 łyżki śmietany 18%
- sól i pieprz
Przygotowanie:
- Liście pokrzywy należy sparzyć wrzątkiem, liście szczawiu opłukać, drobno posiekać.
- Drobno posiekaną cebulę smażymy na maśle, na lekko rumiany kolor, dodajemy mąkę, pokrzywę i szczaw. Całość smażymy kilka minut i zalewamy bulionem. Zupę gotujemy około 30 minut.
- Po ugotowaniu zupę przecieramy przez sito, doprawiamy solą i pieprzem, dodajemy śmietanę.
- Zupę podajemy z jajkiem ugotowanym na twardo i pokrojonym w paseczki naleśnikiem
